Cùng với chiến dịch "Nghe có ý thức”, việc thu phí
nhạc số - một phần của vấn đề bản quyền âm nhạc những ngày qua đang nhận
được sự quan tâm của dư luận. Nhưng cũng từ những điều trông thấy sau
những ngày đầu ra quân thu phí nhạc số, một vấn đề khác cũng cần được
đặt ra là nghe có ý thức phải đi liền với sáng tác có ý thức.
Bản quyền nhạc số chưa có nhiều thay đổi
Cho
đến hôm nay, sau 4 ngày thực hiện thu phí tải nhạc trên các trang nhạc
số, mọi chuyện dường như chưa có sự thay đổi nào đáng kể…Trong khi, theo
nhiều người sử dụng họ đã thực sự chuẩn bị tinh thần cho chiến dịch
"nghe nhạc có ý thức” từ cách đây ít lâu.
Bắt đầu từ
trưa ngày 1-11, 7 website nhạc số lớn nhất tại Việt Nam đồng loạt đưa
vào thử nghiệm mô hình thu phí tải nhạc số với mức giá khởi điểm 1.000
đồng mỗi bài hát. Các đơn vị này gồm: Zing (VNG), Nhaccuatui (NCT),
Nhac.vui (24h), Keeng (Viettel), Music (VDC), Go (VTC), Yeucahat. Hiện
nay, Zing đã có thêm nút Store phía trên Zing MP3 hay nút "mua” ở dưới
các file album. Còn trên nhaccuatui có các nút "bấm vào bài hát, bấm tải
và thu phí)... Dẫu vậy, cho tới ngày 4-11, truy cập các trang nhạc số,
người sử dụng vẫn thoải mái download nhạc miễn phí trên các trang
Nhac.vui, Yeucahat…mà không gặp bất kỳ phiền hà nào.
Giải
thích về việc "chẳng có gì thay đổi” này, không riêng gì ông Ông Phùng
Tiến Công – Phó Tổng giám đốc MV Corp, đơn vị trung gian trực tiếp thực
hiện việc cung cấp kho nhạc từ Hiệp hội ghi âm (RIAV) tới các trang web
chia sẻ nhạc trực tuyến, mà đại diện của nhiều trang nhạc số đều cho
rằng: Họ đang làm thử nghiệm, tới ngày 1-1-12013 mới là thời điểm chính
thức để các trang web thực hiện đồng bộ, triệt để việc thu phí tải nhạc.
Bởi lâu nay, người nghe nhạc Việt Nam có thói quen "xài chùa” nhạc số.
Họ cho rằng hành vi đó là hoàn toàn bình thường. Do đó, nếu ngay lập tức
thu phí nghe lẫn tải nhạc có thể khiến họ cảm thấy sốc đột ngột, dẫn
đến những phản ứng tiêu cực.
Nhạc thảm họa "đắt hàng”…
Bên
cạnh những khán giả sẵn sàng chuẩn bị cho chiến dịch nghe có ý thức,
cũng có một lượng không nhỏ khán giả chuẩn bị "đối phó” với việc tải
nhạc mất phí. Trước thời điểm 1-11, nhiều học sinh, sinh viên đã tải cả
kho nhạc với số lượng từ hàng trăm đến hàng ngàn bài hát từ các trạng
nhạc số nói trên. Điều đáng buồn là những bản nhạc được tải ấy đa phần
nằm trong danh sách "thảm họa nhạc Việt”.
Không phải ai
cũng biết những bản như: Vọng cổ teen, Da nâu, Nàng Kiều lỡ chân, Tâm
hồn vĩnh cửu, Nói dối… là phiên bản bắt chước từ nước ngoài của một số
nhạc sĩ thị trường, mới bước chân vào làng giải trí Việt muốn nhanh nổi
tiếng, dễ thu lợi mà không cần nỗ lực rèn luyện về chuyên môn. Hoặc
những bản nhạc chế lời lẽ dung tục, dễ dãi, hời hợt cũng được thống kê
là có lượng truy cập và tải nhiều nhất trong ngày.
Năm
2011, thống kê từ Trung tâm bảo vệ bản quyền tác giả âm nhạc Việt Nam
cũng cho thấy, những ca khúc gây sốc, ca khúc thị trường thu được hàng
tỉ đồng tiền tác quyền từ nhạc chuông, nhạc chờ điện thoại. Lý giải cho
điều này, nhiều bạn trẻ cho hay, họ sử dụng nhạc chờ "lạ” và "sốc” theo
trào lưu là chính, dù biết ca từ chẳng có gì hấp dẫn. Số khác cho rằng,
họ nghe và hát tất cả những gì mà các nhạc sĩ sáng tác. Vì vậy, họ tải
về cho chính mình hoặc gửi tặng cho người khác. Đây cũng chính là lý do
khiến những ca khúc dù bị lên án là "thảm họa” vẫn được download, truyền
tải rộng rãi, biểu diễn rộng rãi một cách vô thức.
Rất cần sáng tác có ý thức
Từ
Hội thảo Sáng tác âm nhạc về đề tài lịch sử do Hội nhạc sĩ Việt Nam vừa
tổ chức tại Hà Nội, ý kiến của nhiều nhà nghiên cứu, phê bình âm nhạc
đều gặp nhau ở một điểm. Đó là đã nhiều năm rồi chúng ta thiếu vắng
những tác phẩm âm nhạc hay, mang tầm vóc và bóng dáng lịch sử. Giờ đây,
những sáng tác thời vụ, những ca khúc với ca từ dễ dãi đang làm mưa làm
gió thị trường âm nhạc. Theo nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, nếu những nhạc sĩ
sáng tác âm nhạc về lịch sử là người ghi sử bằng âm thanh thì có vẻ họ
đã không làm tròn vai trò của mình. Ông cũng khẳng định: 25 năm qua
không có tác phẩm hay cho công chúng.
Lấy bài hát Tiếng
đàn Ta-lư của nhạc sĩ Huy Thục là một minh chứng điển hình. Hỏi chuyện
về hoàn cảnh sáng tác bài hát này, ở tuổi 80 nhạc sĩ Huy Thục bỗng linh
hoạt và khí thế hẳn lên như đang sống lại những ngày khoác ba lô, theo
những cánh quân vượt Trường Sơn. Bài hát cùng lúc đạt được hai mục đích,
giới thiệu làn điệu dân ca người Vân Kiều và phản ánh không khí thế hệ
trẻ ra trận như đi hội. Ca khúc là một trong những bài hát đi cùng năm
tháng và đến nay mỗi lần nghe, chúng ta lại như được sống cùng không khí
ra trận ngày ấy.
Theo GS, nhà nghiên cứu âm nhạc Dương
Viết Á, bên cạnh trào lưu sáng tác âm nhạc mùa vụ, nhạc thị trường, vài
năm trở lại đây sân khấu âm nhạc Việt cũng vẫn còn những ca khúc mang âm
hưởng dân ca đương đại như Bà tôi, Giấc mơ trưa, Con cò…có chỗ đứng
trong lòng công chúng. Nói để thấy rằng thế hệ nhạc sĩ trẻ vẫn có những
sáng tác được ấp ủ bằng tình yêu quê hương, đất nước; vẫn có những ca
khúc mang đến cho người nghe những tâm nguyện của con người, của thời
đại.
Sáng tác có ý thức, có lẽ sẽ có nhiều quan điểm về
vấn đề này. Nhưng chắc chắn một điều rằng, nhiều nhạc sĩ cùng thế hệ với
nhạc sĩ Huy Thục đều coi việc viết những ca khúc về đồng bào mình, dân
tộc mình bằng âm nhạc của mình là tâm nguyện thiêng liêng. Những điều
giản dị và cao quý ấy, hẳn sẽ khiến những nhạc sĩ trẻ - những người định
hướng thẩm mỹ âm nhạc hôm nay phải suy nghĩ, trăn trở.
-----------------------------------------------
