Đó là quan điểm của
bà Vũ Thị Phương Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng và Hỗ trợ chất
lượng giáo dục (Hiệp hội các trường ĐH, CĐ ngoài công lập Việt Nam).
Vừa qua, Bộ GD&ĐT công bố Dự thảo Nghị định quy định về xếp hạng
và phân tầng cơ sở giáo dục đại học. Trước nội dung dự thảo này, nhiều
chuyên gia cho rằng việc xếp hạng và phân tầng hãy cứ để cho xã hội tự
đánh giá, phân loại. Tuy nhiên cũng có quan điểm chỉ nên phân loại chứ
không nên phân tầng.
Báo điện tử Giáo dục Việt Nam có cuộc trao đổi với TS. Vũ Thị Phương
Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng và Hỗ trợ chất lượng giáo dục
(Hiệp hội các trường ĐH, CĐ ngoài công lập Việt Nam) về chủ đề này.
Phân loại hay phân tầng?
Ở thời điểm này đại học Việt Nam có cần phân tầng và xếp hạng, thưa bà?
Bà Vũ Thị Phương Anh: Việc phân tầng và xếp hạng đã
được đưa vào Luật giáo dục đại học từ năm 2012 (có hiệu lực từ năm
2013). Và câu trả lời của tôi là nhà nước không nên phân tầng hoặc xếp
hạng. Điều này cũng đã có những nhà khoa học lên tiếng ngay từ khi Luật
giáo dục đại học còn là dự thảo. Chỉ nên phân loại (classification) chứ
không nên phân tầng (stratification).
|
TS. Vũ Thị Phương Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng
và Hỗ trợ chất lượng giáo dục (Hiệp hội các trường ĐH, CĐ ngoài công lập
Việt Nam). |
“Phân loại” là nhằm phục vụ công tác quy hoạch và đầu tư của nhà nước
cho phù hợp với loại hình trường để cuối cùng nhắm đến mục tiêu phát
triển đất nước. Đó là điều rất cần thiết và nên làm. Còn “phân tầng”
trước hết mang hàm ý có tầng ở trên cao, có tầng ở dưới thấp, dẫn đến
những thành kiến sai lệch, vì không thế nói những trường ở tầng trên
(vd: trường đại học định hướng nghiên cứu) thì đương nhiên là tốt hơn
hoặc cần thiết hơn những trường ở tầng dưới (trường đại học định hướng
ứng dụng hoặc định hướng thực hành). Tất cả các loại trường đều có vai
trò, vị trí trong hệ thống giáo dục của VN và đều cần thiết như nhau.
Tôi nghĩ, có lẽ nhà nước/Bộ Giáo dục khi nói phân tầng thực ra là
nhắm đến việc phân loại, nhưng do trong tiếng Việt hệ thống khái niệm về
quản lý giáo dục đại học chưa thực sự đầy đủ và rõ ràng nên có chút
nhầm lẫn như thế.
Thưa bà, liệu sau khi Đại học được phân tầng và xếp hạng, các trường có nẩy sinh nhiều vấn đề trong việc đua tranh giành thứ hạng cao bằng mọi giá?
Thưa bà, liệu sau khi Đại học được phân tầng và xếp hạng, các trường có nẩy sinh nhiều vấn đề trong việc đua tranh giành thứ hạng cao bằng mọi giá?
Bà Vũ Thị Phương Anh: Nếu nhà nước quyết định bắt
buộc phải thực hiện phân tầng và xếp hạng thì chắc chắn sẽ có việc chạy
đua để giành vị trí cao hơn, đặc biệt trong khối trường công, nếu như vị
trí xếp hạng và việc được xếp vào tầng nào có liên quan trực tiếp đến
đầu tư của nhà nước.
Hai đất nước có nền giáo dục phát triển ở Châu Á đã có những
chia sẻ kinh nghiệm quý báu với những người làm giáo dục Việt Nam.
Có lẽ sẽ có nhiều trường muốn được xếp vào tầng trên cùng là đại học
định hướng nghiên cứu, dù về thực chất nhà trường chưa chắc đã có năng
lực nghiên cứu hoặc thực sự quan tâm đến nghiên cứu. Trường tư sẽ đỡ
hơn, vì không nhận được đầu tư của nhà nước. Và nếu có chạy đua thì chắc
chắn sẽ có những số liệu ảo, thậm chí có thể còn có những tiêu cực, để
cố giành được vị trí cao trong mỗi tầng, và để lọt vào tầng cao nhất. Là
một viễn cảnh không mấy tươi sáng mà nhà nước cần cân nhắc kỹ trước khi
có quyết định về việc triển khai.
Có thể sau khi được phân tầng và xếp hạng, Giáo dục Đại học Việt
Nam sẽ phân thành 3 tầng, 5 hạng. Nhưng cũng có nhiều quan điểm bày tỏ
Đại học Việt Nam chỉ nên có hai loại hình là “Đại học theo nghiên cứu”
và “Đại học theo ứng dụng”. Bà thấy quan điểm nào hợp lý, vì sao?
Bà Vũ Thị Phương Anh: Tôi ủng hộ việc phân làm hai loại: Đại học nghiên cứu và đại học ứng dụng.
Thứ hạng thế giới phải là đương nhiên ta có
Theo bà, Đại học cần được xếp hạng như thế nào?
Bà Vũ Thị Phương Anh: Ở các nước trên thế giới, xếp
hạng là việc của các tổ chức nghiên cứu về giáo dục đại học, hoặc của
giới truyền thông. Nếu việc xếp hạng do các tổ chức nghiên cứu thực hiện
thì đối tượng phục vụ của việc xếp hạng chính là các nhà nghiên cứu.
Do vậy, số liệu thường chính xác hơn, sự diễn giải cũng thường thận
trọng hơn, và kết quả xếp hạng thường đáng tin cậy hơn. Còn nếu đó là
do các tổ chức truyền thông thực hiện thì có thể thiếu sự chính xác và
thận trọng của các tổ chức nghiên cứu, do đối tượng phục vụ cũng chỉ là
bạn đọc của các tờ báo phổ thông. Xếp hạng kiểu này chủ yếu là cung cấp
thông tin nhanh cho bạn đọc có thêm thông tin khi chọn trường hoặc
chương trình học mà thôi.
Việc xếp hạng các trường đại học có ảnh hưởng gì tới thứ hạng của các trường đại học Việt Nam so với thế giới?
Bà Vũ Thị Phương Anh: Tôi không ủng hộ việc lấy thứ
hạng trong các bảng xếp hạng quốc tế làm mục tiêu phấn đấu và xây dựng
kế hoạch hoạt động của một trường. Ngược lại, các trường cần lấy việc
phục vụ mục tiêu phát triển đất nước và đào tạo nhân lực phục vụ xã hội
làm mục tiêu phấn đấu, và cố gắng ngày càng làm tốt hơn những mục tiêu
này.
Cộng đồng kinh tế Asean chính thức hình thành vào năm 2015,
Giáo dục Việt Nam cần có sự chuẩn bị để đối mặt với thách thức và tìm
kiếm những cơ
Thứ hạng trên bản đồ đại học thế giới chỉ nên xem là cái chúng ta
đương nhiên có được sau khi chúng ta làm thật tốt, chứ không nên xem là
mục tiêu và cứ cắm đầu cắm cổ chạy theo mục tiêu này cho bằng được. Nếu
bây giờ chúng ta chưa có trong bảng xếp hạng nào thì điều đó chỉ có
nghĩa là chúng ta còn thua nhiều trường, nhiều nước khác, vậy cần phải
phấn đấu hơn nữa, chứ không phải cần làm mọi cách để lọt vào các bảng
xếp hạng đó.
Theo bà, việc xếp hạng có trở nên quan trọng hay không khi giáo dục Đại học Việt Nam cơ bản về chất vẫn chưa chuyển mình so với quốc tế?
Theo bà, việc xếp hạng có trở nên quan trọng hay không khi giáo dục Đại học Việt Nam cơ bản về chất vẫn chưa chuyển mình so với quốc tế?
Bà Vũ Thị Phương Anh: Tôi ủng hộ việc báo chí hoặc
các tổ chức nghiên cứu độc lập với Bộ Giáo dục thực hiện xếp hạng để có
thêm thông tin cho người tiêu dùng giáo dục, đồng thời có sự giám sát
của thị trường đối với các trường. Nhà nước cũng có thể tham khảo thông
tin về thứ hạng của các trường từ các tổ chức nghiên cứu. Tuy nhiên nhà
nước không cần và không nên đứng ra xếp hạng, vì sẽ dễ gây ra sự méo mó
về số liệu nếu các trường đối phó bằng cách đưa ra số liệu không đúng
hoặc thậm chí có sự tiêu cực để có thứ hạng cao.
-----------------------------------------------------------------------------------